Karbon aktibatuaren egitura porotsu bereziak eta gainazal zabalak, erakarpen-indarrekin batera, karbon aktibatuak hainbat material mota bere gainazalean harrapatu eta atxikitzeko aukera ematen du. Karbon aktibatua hainbat formatan eta barietatetan dator. Material karbonoso bat, gehienetan ikatza, egurra edo koko-azalak, tenperatura altuko ingurune batean (labe birakari batean, adibidez[5]) prozesatuz ekoizten da, karbonoa aktibatzeko eta gainazal-egitura oso porotsua sortzeko.
Ikatz aktibatua uraren tratamenduaren industrian gehien erabiltzen den produktuetako bat da. Oso porotsua da, azalera handikoa, eta horrek adsorbatzaile material eraginkorra bihurtzen du. Ikatz aktibatua adsorzio-ahalmen eta berraktibazio-ahalmen handia duten karbono porotsu materialen taldekoa da. Substantzia asko erabiltzen dira AC ekoizteko oinarrizko material gisa. Ura arazteko erabiltzen direnen artean ohikoenak koko-oskola, egurra, antrazita-ikatza eta zohikatza dira.
Hainbat ikatz aktibatu mota daude, eta bakoitzak ezaugarri material desberdinak eskaintzen ditu, aplikazio espezifikoetarako aproposak bihurtzen dituztenak. Horrela, fabrikatzaileek ikatz aktibatu produktuen aukera zabala eskaintzen dute. Aplikazioaren arabera, ikatz aktibatua hauts, pikor, estrusatu edo baita likido moduan ere erabil daiteke. Bakarrik erabil daiteke, edo teknologia desberdinekin konbinatuta, hala nola UV desinfekzioarekin. Ura tratatzeko sistemek normalean ikatz aktibatu pikortsua edo hautsa erabiltzen dute, eta ikatz bituminosotik eratorritako ikatz aktibatu pikortsua (GAC) da gehien erabiltzen den forma. Koko-oskola ikatz aktibatu mota onenetako bat bihurtu da uraren iragazketa-sistemen beharretarako. Koko-oskolean oinarritutako ikatz aktibatuak mikroporoak dira. Poro txiki hauek edateko uraren kutsatzaile molekulen tamainarekin bat datoz eta, beraz, oso eraginkorrak dira horiek harrapatzeko. Kokoak baliabide berriztagarriak dira eta urte osoan eskuragarri daude. Kopuru handitan hazten dira eta denbora luzez kontserbatu daitezke.
Urak osasunean eta bizi-kalitatean eragina izan dezaketen kutsatzaileak izan ditzake. Giza kontsumorako urak organismorik eta osasunerako arriskutsuak izan daitezkeen substantzia kimikoen kontzentraziorik gabekoa izan behar du. Egunero edaten dugun urak kutsadurarik gabekoa izan behar du. Bi edateko ur mota daude: ur purua eta ur segurua. Garrantzitsua da bi edateko ur mota hauek bereiztea.
Ur purua substantzia arrotzik gabeko ura bezala defini daiteke, kaltegabeak izan edo ez. Ikuspegi praktiko batetik, ordea, ur purua zaila da ekoizten, egungo ekipamendu sofistikatuekin ere. Bestalde, ur segurua ondorio kaltegarri edo kaltegarriak eragiteko aukerarik ez duen ura da. Ur seguruak kutsatzaile batzuk izan ditzake, baina kutsatzaile horiek ez dute arriskurik edo osasun-ondorio kaltegarririk eragingo gizakiengan. Kutsatzaileak tarte onargarri batean egon behar dira.
Adibidez, klorazioa ura desinfektatzeko erabiltzen da. Prozesu honek, ordea, trihalometanoak (THM) sartzen ditu produktu amaituan. THMek osasunerako arrisku potentzialak dakartzate. Kloratutako ura edateak epe luzera maskuriko minbizia garatzeko arriskua % 80raino handitzen duela dirudi, National Cancer Institute aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera (St. Paul Dispatch & Pioneer Press, 1987).
Munduko biztanleria handitzen den heinean eta ur segurua erabiltzeko eskaera inoiz baino gehiago handitzen den heinean, etorkizun hurbilean kezka handia izango da ura tratatzeko instalazioak eraginkorragoak izatea. Bestalde, etxeetarako ur-hornidura oraindik ere mehatxatuta dago produktu kimiko eta mikroorganismoen moduko kutsatzaileengatik.
Ikatz aktibatua urte askotan erabili izan da edateko ura arazteko ura iragazteko bitarteko gisa. Oso erabilia da uretan dauden kutsatzaileak kentzeko, konposatu horiek xurgatzeko duen gaitasun handiagatik, azalera handiko eta porositate handikoak direla eta. Ikatz aktibatuek gainazaleko ezaugarri eta poroen tamainaren banaketa desberdinak dituzte, eta ezaugarri horiek zeregin garrantzitsua dute uretan kutsatzaileak xurgatzeko prozesuan.
Argitaratze data: 2022ko martxoaren 26a